آب اکسیژنه چیست؟

آب اکسیژنه یا پراکسید هیدروژن (H2O2) مایعی بی رنگ و در دمای اتاق دارای طعمی تلخ است. مقادیر کمی پراکسید هیدروژن گازی به طور طبیعی در هوا به وجود می آید. یکی از رایج ترین کاربردهای این ماده برای ضدعفونی می باشد. پراکسید هیدروژن ناپایدار است و با آزاد شدن گرما به راحتی به اکسیژن و آب تجزیه می شود.

هیدروژن پراکساید، اگرچه یک ماده غیر قابل اشتعال است، اما یک عامل اکسید کننده قدرتمند است که می تواند در صورت تماس با مواد آلی باعث ایجاد احتراق خود به خودی شود. هیدروژن پراکسید همیشه به عنوان محلول آبی تولید می شود و به صورت تجاری در غلظت های ۳ تا ۹۸ درصد هیدروژن پراکساید عرضه می شود. پراکسید هیدروژن خالص یک جامد بلوری زیر ۱۲ درجه فارنهایت و یک مایع بی رنگ با طعم تلخ بالاتر از ۱۲ درجه فارنهایت است. هیدروژن پراکسید هم می تواند به عنوان یک ماده اکسید کننده و هم به عنوان یک عامل کاهش دهنده رفتار کند.
پراکسید هیدروژن غیرقابل اشتعال است، اما یک ماده اکسید کننده قدرتمند است که می تواند هنگام تماس با مواد آلی، سرعت احتراق را تسریع کند. محلول های آبی پراکسید هیدروژن، در غلظت های کم، در ظروف بی اثر تمیز نسبتاً پایدار هستند. پایداری آین ماده در محلول های اسیدی با حداکثر PH 4.3 الی 5.5 می باشد.
آب اکسیژنه های موجود در بازار، عموماً هیدروژن پراکسید ۳ درصد، هیدروژن پراکسید ۱۲ درصد و هیدروژن پراکسید ۳۰ درصد می باشند. منتها محلول های آبی حاوی ۳۵٪ ، ۵۰٪ ، ۷۰٪ یا ۹۰٪ بیشترین کاربرد را در کاربردهای صنعتی و در محیط آزمایشگاهی دارند. همین تفاوت در خلوص آب اکسیژنه نقش مهمی در تعیین قیمت این ماده در بازار دارد. برای جلوگیری از سرعت تجزیه آب اکسیژنه، به یک تثبیت کننده (معمولاً استانیلید) نیاز هست. در صنعت، از پراکسید هیدروژن در غلظت های بالاتر به عنوان سفید کننده برای منسوجات و کاغذ، به عنوان یک جزء از سوخت موشک و برای تولید لاستیک کف و مواد شیمیایی آلی استفاده می شود.

آب اکسیژنه چه کاربرد هایی دارد؟

آب اکسیژنه و درمان :

یکی از کاربردهای آب اکسیژنه در زمینه درمان می باشد و به عنوان دارو برای امور مختلف استفاده می شود که در این قسمت به شرح آن می پردازیم :

هیدروژن پراکسید برای دندان :

دهان انسان گاهی به علت های گوناگون دچار تورم می شود و فرد دردهایی را در دهان خود احساس می کند .برای درمان این قبیل بیماری ها ، فرد مبتلا می تواند دهان خود را با این ماده شست و شو دهد و سپس باید آبکشی کند .

همچنین از این ماده شیمیایی برای گلو درد نیز استفاده می کنند . به این صورت که این ماده را در دهان و گلوی خود قرقره کرده تا درد آن کاهش یابد .

استفاده از آب اکسیژنه برای انواع امراض و بیماری های دهان ، نه تنها به درمان آن ها می پردازد بلکه به از ببن بردن بوی بد دهان افراد نیز کمک می کند .

از دیگر کاربردهای هیدروژن پراکسید سفید کردن دندان را می توان نام برد .

به علاوه از دیگر کاربرد های هیدروژن پراکسید برای سلامت بدن انسان می ‌توان به درمان سرماخوردگی و درمان انواع عفونت های گوشت و حتی درمان سینوزیت نیز اشاره کرد .

آب اکسیژنه و شیشه:

از دیگر کاربردهای آب اکسیژنه، می توان به استفاده از آن برای تمیزکاری اجسام و سطوح شیشه ای اشاره کرد. در واقع برای این منظور آب اکسیژنه را رقیق کرده و سپس برای پاک کردن و براق کردن سطوح شیشه ای استفاده می کنند.

همچنین از این ماده شیمیایی برای تمیز کردن و سفید کردن سطوح چینی نیز استفاده می شود.

تسکین خشکی پوست:

آب اکسیژنه می تواند خشکی پوست را تسکین دهد و نوعی درمان طبیعی محسوب می شود. برای این منظور می توان به اندازه نیم درصد از این ماده را به آب حمام اضافه کرد. در این صورت خشکی پوست تا حد زیادی درمان می شود.

ضدعفونی کردن مسواک:

مسواک از جمله وسایل شخصی مهم محسوب می شود که می تواند محل زندگی بسیاری از باکتری ها باشد. به همین علت لازم است که مسواک خود را به صورت کامل ضد عفونی کنید. برای این منظور می توانید با مقداری از هیدروژن پراکسید، به صورت هفتگی مسواک خود را ضد عفونی کنید.

آب اکسیژنه سفید کننده :

آب اکسیژنه به عنوان یک ماده شیمیایی سفید کننده کاربردهای بسیار فراوانی دارد . از این ماده همانند آب ژاول برای تمیز کردن پارچه های گوناگون همچون رومیزی ها ، پرده ها و لباس های گوناگون که دارای لکه های مختلف هستند ، استفاده می شود .

همچنین برای از بین بردن کثیفی ها و لکه های روی فرش ها نیز می توان از این ماده شیمیایی کاربردی استفاده کرد .

از دیگر کاربردهای آب اکسیژنه برای تمیز کاری می توان به تمیز کردن و ضدعفونی کردن دستشویی ، حمام ، آینه و سایر سطوح منزل نیز اشاره کرد .

برای پاکسازی زخم :

از این ماده شیمیایی می توان برای پاکسازی و ضدعفونی کردن انواع زخم های کوچک و بزرگ ، انواع بریدگی ها و … استفاده می شود . همچنین برای توقف خونریزی نیز می توان از آن استفاده کرد .

هیدروژن پراکسید در کشاورزی :

از آب اکسیژن برای افزایش رشد گیاهان می توان استفاده کرد. همینطور این ماده موجب افزایش سلامتی گیاهان می شود و خطرات احتمالی ناشی از تابش آفتاب را نیز بر روی گیاهان کمک می کند .

به عنوان پاک کننده:

آب اکسیژنه یک اکسید کننده بسیار قوی محسوب می‌ شود. به همین علت در ساختار پاک کننده ها از این ماده شیمیایی به وفور استفاده می شود.

در صنایع غذایی:

از هیدروژن پراکسید به منظور شست و شوی مواد غذایی، نظیر سبزیجات استفاده می شود و به افزایش عمر مفید محصولات کمک می کند.

به علاوه از این محصول شیمیایی، به منظور شست و شوی ظروف وتجهیزات آشپزخانه ای همچون سینک ظرف شویی و… استفاده می شود. به طور کلی برای آشپزخانه های بزرگ و یا صنعتی از آب اکسیژنه استفاده می کنند.

مصارف خانگی آب اکسیژنه:

هیدروژن پراکسید مصارف خانگی نیز دارد و می ‌توان از آن برای تمیز کردن قسمت های مختلف خانه استفاده کرد. این ماده تمیز کننده قوی می تواند سرویس های بهداشتی را به صورت کامل تمیز کند و همچنین سطوح شیشه ای و آینه دستشویی را به صورت کامل پاک کند.

به علاوه آب اکسیژنه می ‌تواند تمامی کپک های موجود در قسمت های مختلف سرویس های بهداشتی را از بین ببرد. چرا که سرویس بهداشتی مدام در معرض رطوبت هستند و رشد کپک در قسمت های آن طبیعیست.

در صنعت پزشکی:

آب اکسیژنه به وفور در صنعت پزشکی و داروسازی مورد استفاده قرار می گیرد. از این ماده برای مراقبت و درمان مشکلات مربوط به گوش استفاده می کنند. در واقع هیدروژن پراکسید به منظور از بین بردن جرم های داخل گوش استفاده می شود. این جرم ها توسط گوش تولید می شود و از گوش در برابر عفونت ها محافظت می کند.

انواع آب اکسیژنه

آب اکسیژنه دارای سه گرید می باشد و با این سه گرید در بازار وجود دارد:

۱. صنعتی: 

بیشترین کاربرد هیدروژن پراکسید در مصارف صنعتی می باشد و با غلظت های ۳۵ درصد و ۵۰ درصد موجود است؛ البته به دلیل وجود مواد مضر و خطرناکی همچون فلزات سنگین فقط برای مصارف صنعتی و غیر خوراکی بکار می رود.

۲. آزمایشگاهی:

در آزمایشگاهها و برای کارهای تحقیقاتی و علمی از این گرید آب اکسیژنه استفاده می شود. که کاربرد مخصوص به خود را دارد و درصد خلوص بشدت بالایی را دارد

۳. خوراکی:

این گرید دارای دو نوع ۳۵ و ۵۰ درصد است. قیمت آن نیز به دلیل نیاز به هزینه زیاد در فرایند تولید، گرانتر از سایر گرید ها می باشد.